Projekat „Figura neprijatelja: (pre)osmišljavanje srpsko–albanskih odnosa“ bio je zamišljen kao prva zajednička inicijativa naučnika i intelektualaca iz Srbije, s Kosova i iz Albanije koja uključuje istraživački rad i promociju kritički orijentisanih nalaza. Cilj projekta je bilo stvaranje trajne saradnje između naučnika, intelektualaca i kulturnih institucija iz Srbije, s Kosova i iz Albanije.
Projekat je preispitivao srpsko-albansko neprijateljstvo tako što je nanovo istraživao događaje i diskurse iz dalje i bliže prošlosti, težeći da pruži objašnjenje i identifikuje zajedničke poglede, ideje i tradicije koje podrivaju sadašnje neprijateljstvo i promovišu saradnju. On je ujedinio naučnike i istraživače iz raznih oblasti društveno-humanističkih nauka, književnosti i umetnosti iz Srbije, s Kosova i iz Albanije koji su bili rešeni da, koristeći raznovrsne analitičke metode, prodru u logiku srpsko–albanskog neprijateljstva i njegovih manifestacija.
Projekat je obrađivao nekoliko oblasti, između ostalog istorijsku podlogu, književne i istorijske udžbenike, umetničke, književne i političke diskurse, medijski sadržaj, odnose i kolaborativne planove. Istraživački angažman podeljen je u nekoliko tematskih sekcija koje zajedno istražuju oblike konflikta koji s različitim intenzitetom traje već dugo vremena. Uvodne rasprave posvećene su istraživanju istorije i nasleđa obe nacije na zaleđu njihovih težnji ka istoj teritoriji. Istraživana su sećanja koja su prerasla u mitove, (re)konstrukcija prošlosti, ali i ključni savremeni događaji koji postaju obostrano uzgajani izvori neprijateljstva.
Istraživanje se usredsređivalo na pronalaženje dominantne narativne građe, diskurzivnih sredstava korišćenih radi stvaranja koherentnih priča, ali i motiva koji potencijalno remete koherenciju preispitujući nacionalizam kao ideološku srž, od zvaničnog jezika SFRJ do savremenih udžbenika i medijskih narativa. Takođe, istraživači su pokušali da dekonstruišu strateški rivalitet, težeći da otkriju šta proizilazi iz istorijskog i mentalnog čvora nasilja – iz narativa „dželata i žrtve“.
Verujemo da je neophodno izaći iz začaranog kruga determinantnog pristupa prema kome se srpsko-albanski odnosi sagledavaju samo kroz prizmu Kosova. Naglasak rada je, dakle, bio usmeren na srpsko-albanske odnose uopšte, savremene prakse i poteze koji nadilaze usko shvaćenu paradigmu Kosova kao horizonta i granice njihovih relacija.
Projekat se usredsređuje na istraživanje korena i manifestacija figure neprijatelja na tri teritorije sa dve dominantne nacije. Rad u okviru njega je fokusiran na etnički diverzitet i politiku zajednice u regionu koji većinom naseljavaju Srbi i Albanci. Takođe, ovim projektom smo težili mapiranju i uticaju na političke, kulturne i akademske aktere na sceni, koji upravljaju procesom stvaranja diskursa o srpsko-albanskim odnosima.
Projekat su sproveli Institut za filozofiju i društvenu teoriju u partnerstvu sa istraživačima iz regiona i udruženjem KPZ Beton iz Beograda, a uz podršku Regionalnog programa za promociju istraživanja (RRPP) i Švajcarske agencije za saradnju i razvoj (SDC).
KNJIGA
Figura neprijatelja: preosmišljavanje srpsko-albanskih odnosa, Beograd : Institut za filozofiju i društvenu teoriju : Beton, 2015, 464 str.