Tobelije, osobe kojima je pri rođenju dodijeljen jedan pol, ali su socijalizirane u drugačijoj rodnoj ulozi, dugo su privlačile pažnju što stranih što južnoslavenskih istraživača. Ova prezentacija pretražuje istorijsku antropologiju tobelija na Zapadnom Balkanu, fokusirajući se prvenstveno na južnoslavenskezajednice, uz osvrt na albansko govorno područje. S obzirom na to da je populacija tobelija sada gotovo izumrla u slavenskim zajednicama, a manje od stotinu pojedinaca preostalo u regijama gdje se govori albanski, vraćamo se na fundamentalno pitanje: Kako su patrijarhalna, tradicionalna ruralna društva prihvatala ove jedinstvene pojedince/ke? Kroz analizu istorijskih i savremenih istraživanja o tobelijama (poznatim i kao virdžine) u srpskohrvatskoj literaturi i radovima regionalnih autora/ki, ova studija primjenjuje okvire rodnih i kvir studija kako bi ispitala (auto)kolonijalne i modernističke trope koji su oblikovali percepcije istraživača o njihovim subjektima. Više od vijeka istrživanja o tobelijama proizvelo je obilje ideja o tome kako su ovi „čudni“ i „neobični“ pojedinci funkcionisali u ruralnim zaleđima, često odražavajući ideološke tenzije među samim istraživačima. Prezentacija nudi kvir čitanje ustanovljenih ideja o tobelijama, osporavajući tvrdnju da je „lakše zamisliti Amazonke nego kvir osobe u ruralnim područjima“. Ova perspektiva se istražuje kroz dva pristupa: direktnu istoriju ranih istraživanja pola i seksualnosti, uključujući mreže sakupljača informacija usmjerenih ka Beču, I širu primjenu teorije rodnih režima. Ispitujući osmanske seksualnosti kao referentnu tačku, predlažem novo tumačenje seksualnosti i rodnih performansa tobelija. Kroz ponovno razmatranje kako prošlih tako i savremenih istraživanja, ova studija ima za cilj da ponudi novo, inkluzivnije razumijevanje rodne raznolikosti u tradicionalnim društvima.

Mišo Kapetanović je postdoktorand pri Institutu za habzburške i balkanske studije Austrijske akademije nauka. Doktorirao je balkanologiju na Univerzitetu u Ljubljani (2017), a prethodno je radio na Univerzitetu u Rijeci i Univerzitetu St. Gallen. Bavi se istraživanjem svakodnevnog života, kulturne istorije radničke klase, radnih migracija, kvir kulture, popularne muzike, potrošačke kulture i vernakularnih praksi komemoracije. Ova prezentacija je dio projekta „Potraga za istorijskim kvirom u slavenskim Dinaridima – DINARKVIR“, koji podržava Akcije Marie-Skłodowska Curie, u sklopu programa Horizont Evropa.

Mišo Kapetanović, Marie-Skłodowska Curie postdoktorski istraživač, Institut za habsburške i balkanske studije, Austrijska akademija nauka.