IFDT organizuje uživo i onlajn diskusiju povodom knjige Marije Todorove Izgubljeni svet socijalista na marginama Evrope: zamišljanje utopije (od sedamdesetih godina XIX do dvadesetih godina XX veka) (London: Bloomsbury Academic, 2020).

Učestvuju:

• Tanja Petrović (Institut za kulturne in spominske študije, Ljubljana)
• Sanja Bojanić i Džeremi Volton (Centar za napredne studije, Sveučilište u Rijeci)
• Dubravka Stojanović (Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu)
• Luka Filipović (Institut za savremenu istoriju, Beograd)
• Marija Mandić i Đorđe Hristov (Institut za filozofiju i društvenu teoriju, Univerzitet u Beogradu)

Moderira Aleksandar Pavlović

Knjiga Marije Todorove, posvećena „zlatnom dobu“ ideje socijalizma, pruža širok pregled ovog perioda oko vremena Druge internacionale, i kritički preispituje obećanja o alternativnoj socijalističkoj utopiji davana od 1870-ih do 1920-ih godina. Todorova uključuje iskustvo periferije u komparativnom kontekstu, verujući da margine često mogu bolje osvetliti karakter nekog fenomena i osloboditi ga provincijalnih i esencijalističkih shvatanja. Na taj način, knjiga Izgubljeni svet socijalista na marginama Evrope prevazilazi tradicionalni istoriografski naglasak na ideologiji, posmatrajući različite preseke ili spletove prostora, generacija, rodova, ideja i osećanja, kao i različite tokove istorijskog vremena.

Studija nudi društvenu i kulturnu istoriju ranog socijalizma u istočnoj Evropi, s posebnim osvrtom na Bugarsku (ali pominje i Dimitrija Tucovića i Svetozara Markovića), koja se može smatrati zemljom s najranijim i najjačim socijalističkim pokretom u jugoistočnoj Evropi, a koja je imala jedinstven odnos i s nemačkom i s ruskom socijaldemokratijom. Na osnovu bogate prosopografske baze podataka sa oko 3500 biografija ljudi rođenih u 19. veku, knjiga analizira međusobno delovanje nekoliko generacija levičara, istražujući specifičnosti načina na koji su ideje nastajale, prihvatane, prenošene i transformisane. Na kraju, delo istražuje presek između subjektivnosti i sećanja, kako je reflektovan u jedinstvenom korpusu arhivske građe koji sadrži preko 4000 dokumenata, uključujući dnevnike, usmena svedočanstva i neobjavljene memoare. Mikroistorijski pristup ovom materijalu omogućava rekonstrukciju „struktura osećanja“ koje su inspirisale izuzetnu grupu pojedinaca.

Na seminaru će, pored autorke, svoja čitanja i refleksije izneti i osmoro naučnika iz regiona (istoričara, filozofa, filologa i društvenih teoretičara) koji će ponuditi svoja čitanja i refleksije ove knjige iz ugla različitih humanističkih i društvenih disciplina.

Marija Todorova je istaknuta istoričarka i teoretičarka, najpoznatija po svom uticajnom delu Imaginarni Balkan (1997, srpsko izdanje 1999), u kojem uvodi koncept „balkanizma“ i analizira zapadne percepcije ovog regiona. Njena istraživanja obuhvataju osmansko nasleđe na Balkanu, nacionalizam, socijalizam i postkomunizam u istočnoj Evropi. Bila je zaposlena na brojnim akademskim institucijama i trenutno je profesor emeritus u Centru za napredne studije Univerziteta Ilinois u Urbana-Šampejnu. Dobitnica je brojnih priznanja za svoj doprinos, mežu kojima su i počasni doktorati i članstvo u Američkoj akademiji nauka i umetnosti.